Ποίηση “εθνικής ενότητας” από τον Κώστα Μαρδά

Έχουμε πολλές φορές τονίσει ότι μέσα στην κρίση με αιτίες ενδογενείς στην κοινωνική δυσπραγία, πολλοί αναζήτησαν μία εκφραστική διέξοδο έκφρασης των θέσεών τους στην ποίηση. Μόλο που η κοινωνική αναζήτηση στην ποίηση συνηθίσαμε να έχει το δικό της ιδεολογικό προσανατολισμό, δεν περιορίζεται τούτη μόνο σε έναν χώρο πολιτικό.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Κώστα Μαρδά και της πρώτης του ποιητικής συλλογής, «γυμνή θεολογία» (vakxikon, 2016). Η ποίησή του Μαρδά είναι ελληνική· ένας ελλαδικός γεωφυσικός λυρισμός με κοινωνικά χαρακτηριστικά ακολουθεί κάθε στίχο του στο ρυθμό που όρισε ο δημιουργός. Το εθνικό στοιχείο εμποτίζει κάθε στίχο με μία υπαρξιακή προσέγγιση.

Η ποιητική του Μαρδά αναζητά έναν διάδρομο προς το μοντερνισμό. Αναζητά μία επαφή με τον λυρισμό του φωτός και του εθνικού στοιχείου της γενιάς του ‘30, μέσα όμως στον ΚΑ’ αιώνα και μία μεταμοντέρνα στιχουργία. Υιοθετεί το εθνικό πρότυπο της λογοτεχνικής παράδοσης με συχνές αναφορές στον θείο ή σε τοπωνύμια της ελλαδικής χερσονήσου. Κι ενώ εκδηλώνεται μία στάση εθνικής υπερηφάνειας, αποφεύγει τις εθνικιστικές κορώνες επιθετικότητας και μίσους, μόλο που η ποιητική του θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως τέτοια.

Ξεχωρίζει η στιχουργική φροντίδα στη συλλογή. Η επεξεργασία του στίχου οδηγεί συχνά σε ομοιοκαταληξίες που ορίζουν τη μελωδικότητα μέσα στον ά-μετρο στίχο.  Άλλοτε η επιλεγμένη θέση των λέξεων διαμορφώνει το ρυθμικό πλαίσιο της λυρικής έκφρασής του του.

Αξίζει να υπογραμμίσουμε την ιδιαίτερη μεταφορική έκφραση που εμπλέκεται με την ειρωνική διάθεση και επενδύει στο συναίσθημα της άρνησης μέσα από αντιφατικά δίπολα ή αντιθετικά νοηματικά κέντρα (ρηματικά σύνολα συνήθως).

Στο επίκεντρο όμως της εκφραστικής του εντοπίζεται το θρησκευτικό στοιχείο. Ο δημιουργός επιστρατεύει πλήθος όρων από το εκκλησιαστικό θησαυροφυλάκιο ξεπερνώντας το συνηθισμένο και περιορισμένο θρησκευτικό λεξιλόγιο. Ακολουθώντας το ελύτικο πρότυπο, ο Μαρδάς αναζητά στη θρησκευτική ορολογία εκείνα τα στοιχεία που θα ενισχύσουν το στιχουργικό περιεχόμενο.

Οφείλουμε, όμως, να σημειώσουμε ότι σε αντίθεση με τη λογοτεχνική παράδοση ούτε το θρησκευτικό στοιχείο ούτε το γεωγραφικό αξιοποιούνται ως εκφραστική διέξοδος. Αποτελούν μία σαφή ιδεολογική εθνοκεντρική αναφορά, σε αντίθεση με τα ποιητικά του πρότυπα (αν και εδώ παρεισφρέει και η διάσταση του πως εκλαμβάνονται σε βάθος χρόνου έργα του παρελθόντος και υπό ποιες ιδεολογικές επιδράσεις σε λαμβάνονται στο εκάστοτε παρόν του κοινού) τα οποία έθεταν το θρησκευτικό στοιχείο στην υπηρεσία του ποιητικού λυρισμού χωρίς εμμονή στο εθνικό.

Μία βαθιά ποιητική ειρωνεία διαποτίζει σχεδόν κάθε ποίημα. Ο σαρκασμός, θεμελιωμένος στις αντιθέσεις, το απρόβλεπτο κλείσιμο και ερωτήσεις, αφοπλίζει το λυρικό στοιχείο και διαστέλλει το συναίσθημα. Μία σκληρή κριτική διάθεση διαπνέει τη συλλογή που εικονοποιείται σε ένα πλήθος κοινωνικών παραστάσεων. Στόχος άλλωστε ως ιδεολογικός προσανατολισμός είναι η εθνική ενότητα είναι μία αόριστη απελευθέρωση.

πηγή: tovivlio.net